Hướng dẫn trồng cây linh sam
Tôi nhớ ngày ấy người chơi cây linh sam chưa nhiều, nhưng nhờ sự tìm tòi, khám phá của các bậc đàn anh đi trước mà chúng ta có thêm một giống loài mới, đẹp để chơi bonsai. Khoảng chục năm trước, anh Tịch – chủ nhiệm câu lạc bộ Hoa Lan Cây Cảnh lần đầu tiên mang cây linh sam vào Nam – ngày ấy chưa biết gọi tên là gì nên anh lấy tạm cái tên dân dã là cây ba gai, vì nó có ba cái gai.
Sau các anh em ở nhiều vùng miền thấy cây đẹp nên đặt lại một cái tên mỹ miều hơn là cây linh sam. Rồi từ đó cây linh sam chính thức “ra đời”.
Cây linh sam hay còn gọi là cây ba chia, là loại cây cảnh có hoa được nhiều nghệ nhân trong và ngoài nước rất ưa chuộng. Giống cây linh sam nhìn bề ngoài xù xì, khô khan, tạo cảm giác như một vật hóa thạch, tưởng chừng đã chết, nhưng nó vẫn luôn sinh sôi. Chơi linh sam bây giờ không chỉ là nghệ thuật làm đẹp, mà còn là một thứ “mốt” khá tốn tiền hao của.
Tạo dáng bonsai là cả một nghệ thuật, và nghệ nhân thực sự là một nghệ sĩ khi thổi hồn vào tác phẩm, tạo ra những ấn tượng mới trên nền thực thể thiên nhiên sống động.
Ngoài việc uốn nắn nhằm tạo thế cho linh sam, nghệ nhân thường dùng thao tác lột tách bỏ bớt một phần, hoặc phần lớn lớp biểu bì ngoài của thân, rồi hoặc sơn PU lên phần lõi, hoặc sơn đen. Bên cạnh sự cứng cáp, mạnh mẽ của phần lõi, là phần thân vỏ mềm mại hơn, uốn lượn hơn, nương nhờ rồi vươn lên cao hơn, xa hơn, xanh tươi, tràn đầy sức sống… Bonsai Linh Sam tạo một ấn tượng về cây lồng cây,thân quyện thân,mình với ta tuy hai mà một, ta với mình tuy một mà hai, hoặc một cảm giác về sự hóa thạch, sự cổ xưa, cái tưởng chừng đã chết, nhưng vẫn luôn trường tồn…
Đây là hình ảnh bonsai Linh Sam trong hội hoa xuân Tao Đàn năm 2011:
Mạnh mẽ phủ trùm, vươn xa chiến thắng…
Là thế “nhu thắng cương, nhược thắng cường”, dẫu mềm mại vẫn luôn vươn cao…
Oằn vai, cằn cỗi với thời gian, gió bão khiến ngả nghiêng, nhưng vẫn vững vàng chống trụ, tuổi tác chẳng thể bào mòn được ý chí…
Huy chương vàng Hội Hoa Xuân 2011 trong thể loại Bonsai – Tiểu cảnh.
Thế Lão – Nhi, tuổi già lưng còng gối mỏi, cô đơn, nên rất cần sự tựa nương chia sẻ của tuổi trẻ, của cộng đồng…
Một thế cúi chào, khiêm cung, trong cái trầm cúi thấp, vẫn có sự cứng cỏi, mạnh mẽ ẩn tàng, không dễ dàng khuất phục…
Bonsai mini
Thế thác đổ, lại như trải buông từ triền núi cao xuống, như bao bọc, che chở…
Một ấn tượng về sự sống khắc nghiệt, tưởng chừng không còn lối thoát, nhưng vẫn tạo ra sự sống thật mạnh mẽ, mãnh liệt…
Sự trau chuốt, uốn lượn kỳ công của nghệ nhân, trên từng chi tiết nhỏ…
Hình thái “âm cực nhất dương sinh”
Cây linh sam mọc thành từng vùng ở đảo và rừng núi các tỉnh miền Nam Trung Bộ như Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận. Linh sam đẹp nhất là ở vùng Sông Hinh, tỉnh Phú Yên – lá nhỏ, hoa tím đậm và trắng rất thơm. Da cây và lũa có màu đẹp và rất cứng.
Cây linh sam rất dễ sống và phát triển nhanh, ta có thể chiết hoặc dâm cành. Tay cành dẻo rất dễ uốn tạo dáng, đặc biệt có thể tạo lũa, tạo dáng rất đẹp.
Linh sam ra hoa từ tháng 3 đến tháng 8 dương lịch, nhưng rộ nhất là từ tháng 3 đến tháng 7. Nếu thời tiết nắng nhiều cây có thể cho hoa quanh năm như các tỉnh phía Nam (trừ mùa mưa). Khi mùa hoa tới ta dùng kéo cắt bớt gai, tỉa bớt lá, cây sẽ ra hoa thành từng chùm lớn và rất dày bông. Cứ như vậy, gai ra đến đâu ta cắt đến đó cây sẽ ra hoa liên tục nhiều lần. Sau ra hoa sẽ đậu trái rất dày. Ta lại dùng kéo cắt hết trái đi và dùng phân tổng hợp pha loãng tưới 1 tuần 1 lần, khoảng 3 tuần cây lại cho hoa tiếp tục (phải để đất trong chậu thật khô rồi mới tưới nước).