Cỏ đậu phộng hay còn gọi là lạc dại, cỏ đậu, lạc tiên, cỏ đậu phọng, đậu phộng kiểng với tên khoa học là Arachis pintoi thuộc cây họ Đậu Fabaceae, cỏ đậu phộng có xuất xứ từ Nam Mỹ, du nhập vào Việt Nam qua một số dự án hệ thống canh tác. Lạc dại tồn tại ngoài thiên nhiên như hàng trăm loài cỏ dại khác.
Cỏ đậu phộng là cây cỏ họ đậu có khả năng cộng sinh với vi khuẩn cố định đạm từ ni tơ có trong không khí, chúng phát triển sinh khối (thân, lá) nhanh, giữ ẩm và làm giàu mùn cho đất. Việc dùng cỏ trong vườn để che phủ mặt đất là một giải pháp quan trọng trong canh tác cây ăn trái bền vững, vừa chống xói mòn do tưới nước vừa cải tạo các thành phần dinh dưỡng trong đất tự nhiên.
1. Mô tả cây cỏ đậu phộng
Thân lá cây cỏ đậu phộng mọc bò có thể dài tới 2 m, xanh tốt quanh năm, nhất là khi được cắt định kỳ. Củ lạc dại nhỏ, chui sâu vào đất, ít khi được thu hoạch. Sau khi nhập nội và tiến hành hàng chục thực nghiệm trên nhiều chân đất, từ đất xấu bạc màu, nghèo dinh dưỡng, đất đồi núi dốc đến đất cát, đất chua mặn ven biển, Viện khoa học kỹ thuật nông – lâm nghiệp (NOMAFSI) nhận xét, cỏ đậu chịu được đất nghèo dinh dưỡng và những điều kiện thời tiết khắc nghiệt nên có thể trồng ở nhiều vùng khác nhau; có thể trồng xen với cây ăn trái, cây công nghiệp lâu năm (dứa, cà phê, hạt tiêu), hay trồng xen với bắp trên đất dốc.
2. Cách nhân giống và trồng cỏ đậu phộng
Nhân giống cỏ đậu phộng bằng cách giâm hom, trồng lạc dại bằng đoạn thân bánh tẻ đảm bảo sống 100% và giá thành rẻ nhất. Cắt sát gốc khi dây dài 30 – 40 – 50 cm và bộ lá bắt đầu chuyển sang màu hơi vàng. Từ gốc lên, cắt lấy 1 – 2 đoạn dài 18 – 20 cm, bỏ phần ngọn nếu còn quá ngắn. Cắt hom hôm trước, ngày sau khi hom khô mặt đem trồng.
Đất vườn trồng cỏ đậu cần được phát sạch cỏ dại, dùng cuốc xới toàn bộ mặt đất hoặc chỉ xới hàng cách hàng 30 – 40 cm tùy đất xấu hay tốt.Tạo hốc và đặt hom như cách trồng khoai lang, mỗi cụm 2 – 3 hom, cụm cách cụm 30 – 35 cm. Lấp đất và nèn đất bằng chân, nếu đất khô thì tưới nước cho hom cỏ đậu mau bén rễ. Sau khi trồng 25 – 30 ngày, cây lạc đã ra rễ dài 10 – 15 cm và đâm nhiều chồi mới. Sau 3 – 4 tháng bụi cỏ đậu bò lan và có thể cắt những dây dài nhất đem trồng nơi khác.
3. Ích lợi của việc trồng cỏ đậu phộng che phủ đất vườn
Về chống xói mòn, vườn cây ăn trái trồng thảm cỏ đậu đã làm giảm 72,4% lượng đất (đồi) bị xói mòn so với đối chứng không trồng. Độ ẩm của đất có thảm lạc dại luôn cao hơn so với đối chứng từ 10 đến 50% tùy thuộc vào độ dày của thảm che phủ và điều kiện đất đai, vì thế tiết kiệm nước tưới. Các loài vi sinh vật (VSV) có lợi tăng rất cao dưới thảm lạc dại. Cụ thể VSV cố định đạm tăng 200%, VSV phân giải lân tăng 611,1%, VSV phân giải cellulose tăng 138,1% so với đối chứng (vườn cây cùng loại không trồng cỏ đậu). Trồng lạc dại giúp hệ sinh thái côn trùng đất như giun, dế phát triển, ngày đêm “cày xới, chế biến lá mục” làm cho đất thêm tơi xốp.
Theo tính toán của NOMAFSI, trồng cỏ đậu phộng thì lượng chất xanh có thể cung cấp 595 kg N, 140 kg P2O5, 200 kg K2O/ha/năm và khẳng định chắc chắn điều này sẽ góp phần quan trọng trong cải tạo độ phì của đất. Ở miền Nam, trồng cỏ đậu phủ đất đã được ứng dụng thử nghiệm vào vườn hồ tiêu, xoài ở Đồng Nai, điều (Bình Phước, Kon Tum, Đăk Lăk), thanh long (Bình Thuận), bước đầu cho kết quả tốt.
