Tại sao sen đá chết?
Vì sao sen đá chết là một câu hỏi rất phổ biến đối với những bạn mới chơi sen đá. Và nếu muốn tự đi tìm câu trả lời, bạn sẽ mất hàng tháng trời và sẽ có thêm vài cây phải chết.
TRƯỚC TIÊN, TÔI SẼ KỂ CHO BẠN NGHE VỀ SEN ĐÁ
Sen đá hay Hoa đá là cách gọi của người Việt mình, tên khoa học của chúng là Succulents, tức là toàn bộ những loại thực vật mọng nước. Thực vật mọng nước là tất cả các loại cây trữ nước ở thân, như vậy Sen đá, Xương rồng, Lô hội, Lưỡi hổ,… đều là thực vật mọng nước và có nhiều đặc tính giống nhau.
Nhưng vì sao thân của chúng lại trữ nước, và trữ nước để làm gì? Do có nguồn gốc từ những vùng khí hậu khô cằn như thảo nguyên, bán sa mạc và sa mạc, để thích ứng với nhiệt độ cao, thời kì khô hạn kéo dài nên buộc chúng phải tích trữ nước để sống. Đó cũng là lý do mà bạn chẳng cần tưới nhưng cây vẫn sống được từ 7 cho đến hơn 30 ngày hoặc nhiều tháng tuỳ loại.
Dựa vào nguồn gốc, chúng ta có thể kết luận chung rằng, Sen đá và các loại thực vật mọng nước khác đa phần đều có đặc tính giống nhau như ưa nắng, chịu hạn tốt. Ưa nắng tức là chúng thích tiếp xúc với ánh nắng mỗi ngày và không thích bóng râm, chịu hạn tốt do thân trữ nước nên chúng sẽ không cần nhiều nước như các loại cây khác.
Tuy nhiên, khả năng chịu nắng nóng, hay khô hạn của mỗi loại lại khác nhau, do có nguồn gốc từ những vùng khí hậu khác nhau trên Trái Đất. Những loài được thấy tại những nơi có khí hậu mát mẻ, khô ráo thì khả năng chịu nắng nóng của chúng sẽ kém, nhiều loài ở những vùng lạnh như châu Âu thì khả năng chịu nóng lại càng kém. Ngược lại, những loại có nguồn gốc ở những vùng khô nóng thì khả năng chịu nắng nóng sẽ tốt, nhiều loại lại sinh sống ở những vùng khí hậu nhiệt đới ẩm thì chịu hạn sẽ kém, đôi khi còn ưa nước. Thực vật mọng nước sinh sống ở rất nhiều nơi có khí hậu khác nhau trên thế giới, do vậy đặc tính của chúng cũng sẽ rất khác nhau.
Chốt lại, hãy chọn loại cây nào phù hợp nhất với khí hậu nơi bạn đang sống, để việc chăm sóc chúng trở nên dễ dàng nhất.
VÌ SAO SEN ĐÁ CHẾT?
Có 2 tác nhân lớn khiến cho sen đá chết: tác động từ thiên nhiên – tác động từ con người
Tác động từ thiên nhiên là khí hậu. Sen đá gần như bất tử trước thiên nhiên nơi nó sinh ra. Nếu nó sống ở một nơi nào đó không phù hợp với nó, nó sẽ chết, chỉ có thể là con người đã mang nó tới những nơi khác, và chỉ có tác động từ con người mới khiến sen đá chết.
Tác động từ con người chính là việc bạn trồng và chăm sóc nó như thế nào. Trồng khó hơn chăm sóc rất nhiều, nếu trồng không đúng cách, bạn chăm sóc đến mấy cây cũng sẽ chết. Và nếu chăm sóc loại sen đá nào không phù hợp với khí hậu bạn đang sống, thì có chăm sóc đến mấy cây cũng sẽ chết.
Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp khiến Sen Đá chết:
1. Trồng bằng đất không thoáng
Sen Đá chịu hạn tốt và rất dễ úng, do vậy việc trồng bằng đất không có độ tơi xốp và thông thoáng thì dù bạn tưới ít, sen đá vẫn có thể chết vì úng. Nên thay đất khi mới mua về do đất có sẵn chỉ phù hợp với khí hậu Đà Lạt hoặc các vùng có khí hậu khô ráo mát mẻ, những nơi có khí hậu nóng ẩm như Hà Nội nếu không thay đất, không sớm thì muộn cây của bạn sẽ chết. Hỗn hợp chất trồng phù hợp gồm sỉ than, phân bò, tro trấu, perlite… có thể trộn sỉ than (đã xử lý) + phân bò + tro trấu theo tỉ lệ 2-1-1.
Dải cát nhỏ lên mặt đất cũng khiến đất bị bí, do hạt cát nhỏ li ti sẽ lấp đầy những khoảng trống lưu thông không khí của đất, khi tưới đất sẽ lâu khô rất dễ úng nước, tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển dẫn đến thối rễ.
2. Trồng vào chậu không có lỗ thoát nước hoặc các loại bình thuỷ tinh
Việc trồng sen đá vào những chiếc tách cafe, cốc nước hay bình thuỷ tinh không có lỗ thoát nước tuy rất đẹp mắt, nhưng lại khiến việc chăm sóc cây khó lên gấp nhiều lần, và đa phần cây sẽ chết. Việc này cũng tương tự như trồng vào đất không thoáng, dù tưới thế nào cây cũng sẽ dễ chết.
Nếu trồng vào bình thuỷ tinh (terrarium), ngoài hỗn hợp đất trồng cần thêm sỏi dưới đáy bình và quan trọng là cần 1 lớp than hoạt tính giúp hút ẩm và chống vi khuẩn phát triển gây thối rễ.
3. Trộn các loại sen đá với nhau hoặc trộn sen đá với cây khác
Để giúp một chậu Sen đá trở nên sinh động hơn, mọi người hay mix các loại sen đá với nhau, nhiều người còn mix sen đá với thường xuân hay fittonia nữa. Trên thực tế khi nhìn một chậu cây mix như vậy, không thể phủ nhận là rất đẹp, nhưng nếu bạn xác định chơi sen đá như hoa cắm, chỉ để tầm 1 tuần rồi vứt thì ok.
Sen đá có hàng trăm loại, mỗi loại lại có đặc tính khác nhau nên việc chăm sóc cũng sẽ khác nhau, chưa kể bạn mix những loại quá khác nhau lại thì kể cả một chuyên gia cũng khó có thể chăm sóc chúng. Đã thế nhiều bạn lại chọn những chậu sen đá được mix với những cây ưa nước như thường xuân hoặc fittonia… sen đá ưa nắng sợ tưới nhiều, fittonia sợ nắng và thích tưới nhiều, từ đó chúng ta tự suy luận ra kết cục của chậu cây đó sẽ thế nào…
Nếu muốn mix các loại sen đá với nhau, bạn phải có chút kinh nghiệm trồng và chăm sóc để có thể biết cách chọn những loại cây mix phù hợp với nhau và chăm sóc chúng.
4. Chọn các loại quá “đỏng đảnh” để chăm sóc
Đối với những bạn mới trồng loại cây này, chúng ta nên chọn những loại khoẻ, chịu nóng tốt để thích nghi với khí hậu nơi bạn đang sống, điển hình là Hà Nội và TP.HCM. Nhìn chung, những loại thân nhỏ, mỏng và mềm, màu sắc sặc sỡ, nhiều phấn… thường là những loại rất đỏng đảnh vì khả năng chịu nắng nóng rất kém. Khi ở khí hậu Đà Lạt mát mẻ, các loại này có thể thích nghi được và phát triển tốt, nhưng khi mang nó về những nơi nắng nóng, cây dễ bị sốc nhiệt mà chết do không thích nghi được với khí hậu quá khắc nghiệt.
Khi đã chăm sóc được những loại khoẻ và hiểu hơn về cây, bạn có thể thử chăm những loại “đỏng đảnh” hơn và nhắc lại vẫn phải là “sau khi đã chăm thành công được những cây khoẻ”.
5. Để trong nhà
Nhiều bạn mới mua và tập cách chăm Sen đá, khi mua ở ngoài hàng về thì được hướng dẫn chăm sóc bằng những câu như: “sống trong nhà tốt”, “không cần tưới nhiều đâu”, “dễ chăm lắm”… Như đã nói ở trên, Sen Đá có rất nhiều loại và chăm sóc khác nhau, có những loại bạn có thể đặt nó trong nhà vì không yêu cầu nắng nhiều, ngược lại có những loại không nên để trong nhà vì rất ưa nắng. Tuy nhiên, đa phần các loại Sen Đá nếu để trong nhà quá lâu, cây sẽ có biểu hiện xấu đi như cao ngổng lên, lá ngửa ra, màu sắc nhợt nhạt, thiếu sáng quá cây có thể bị rụng lá.
Nếu muốn trồng sen đá trong nhà, bạn nên chọn những loại yêu cầu ánh nắng ít, tuy nhiên vẫn nên đem cây ra ngoài phơi nắng thường xuyên để giúp cây luôn đẹp và khoẻ. “Cũng như người thôi, bạn thử bị nhốt trong nhà 1 tuần thì sẽ thế nào?”
Đó là còn chưa kể nhiều trường hợp “hãm hại” cây một cách có tổ chức: vừa trồng chậu không có lỗ, vừa trồng đất không thoáng khí, vừa trải cát lên mặt đất, đã thế còn mix sen đá với các loại cây khác và đặt trong nhà – không chết thì cây của bạn cũng sẽ thoi thóp, tin tôi đi.
6. Chưa tìm hiểu kĩ về cây
Đây là lý do đầu tiên dẫn đến 5 nguyên nhân trên, do chưa hiểu biết về cây, nên bạn dễ bị nao lòng bởi những chậu sen đá màu mè sặc sỡ, và do chưa tìm hiểu trước khi mua nên bạn dễ tin hoàn toàn vào lời hướng dẫn qua loa của người bán. Tôi cũng đã từng như các bạn, và đó là lý do tôi viết bài này để chia sẻ kinh nghiệm và trải nghiệm của mình.
7. Vi khuẩn, nấm bệnh và các loại sinh vật có hại
Bệnh tật là không thể tránh khỏi, cây có thể bị bệnh trước khi bạn mua về hoặc trong lúc bạn chăm sóc. Điều kiện để các loại vi khuẩn, nấm bệnh phát triển là do thời tiết và các dinh dưỡng có trong đất.
Vì vậy, để dễ dàng chăm sóc và không lo cây chết, những bạn mới tập chăm nên thực hiện theo những bước sau:
Bước 1: Chọn cây khoẻ và tự trồng
Khi mua cây, nên chọn những loại khoẻ để chăm sóc và tốt nhất là nên tự trồng. Đặc điểm của những loại khoẻ tôi sẽ chia sẻ ở phần dưới. “Muốn biết cách chăm cây, hay biết cách trồng cây trước”. Vì khi tự trồng, bạn sẽ dễ dàng quan sát hình dáng của cây, hình dáng của cây là một yếu tố quan trọng giúp cây sinh tồn và giúp bạn nhận diện cây. Sau này khi đã có kinh nghiệm, chỉ cần nhìn hình dáng là biết cây này chăm thế nào mà chẳng cần biết tên cây.
Lưu ý: Nếu mua cây về trong lúc trời quá nóng, bạn nên đặt cây chỗ thật thoáng mát, giúp cây quen với khí hậu vài ngày sau đó mới thay chất trồng. Tuỳ độ khoẻ của từng loại cây mà sau 3-7 ngày, cây sẽ thích ứng được với thời tiết, đó là lý do tôi khuyên bạn nên chọn loại khoẻ.
Bước 2: Chọn đúng đất
Tự trồng sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về đất và dinh dưỡng cho cây. Chú ý tới đất trồng, công thức đơn giản nhất để bạn có hỗn hợp chất trồng hợp lý cho các loại cây mọng nước là Sỉ than (đã qua xử lí) + Tro Trấu + Phân Bò theo tỷ lệ 2-1-1. Sỉ than có khả năng hút nước rất tốt và đồng thời làm thoáng khí cho rễ, tro trấu tạo độ tơi xốp và phân bò là dinh dưỡng để cây phát triển.
Tránh dải cát nhỏ lên mặt đất vì nếu vậy đất sẽ bị bí và lâu khô -> cây sẽ dễ úng. Tránh sử dụng các loại đất để trồng rau hoặc hoa bán sẵn trong bao, nếu có điều kiện có thể sử dụng đất Akadama của Nhật.
Xem thêm bài viết: Cách trộn hỗn hợp đất trồng cho Sen Đá, Xương Rồng và các loại cây mọng nước.
Bước 3: Chọn chậu
Nên chọn chậu đất nung thay vì các loại chậu sứ, tuyệt đối không nên sử dụng các loại chậu không có lỗ thoát nước. Vì chậu đất nung có khả năng hút nước, làm thoáng đất giúp rễ cây dễ dàng trao đổi khí, tránh úng và thối rễ khi chẳng may tưới quá nhiều.
Cây khoẻ tức là cây chịu nóng tốt, chịu hạn tốt để có thể thích nghi với môi trường sống nơi bạn ở. Đặc điểm của những cây khoẻ là thân cứng và dài, màu lá đậm, mọng nước, thân nhọn, có gai… Ví dụ: sen đỏ, sen vàng, sen cam, sen xanh, sen nhung, các loại móng rồng, các loại xương rồng hoặc sao biển…
Cây yếu tức là cây chịu nóng kém, chịu hạn kém đối với khí hậu nơi bạn chăm cây. Đặc điểm là màu mè sặc sỡ, nhiều phấn, thân mềm và nhỏ, lá mỏng… Ví dụ: sen thái, sen phật bà, sen thơm, sen đất, sen tim, các loại sedum nhỏ…
Những loại yêu cầu ít ánh nắng có thể đặt được trong nhà thường có màu xanh, thân dài, lá dầy và chắc hoặc có thể có gai. Ngược lại những loại màu mè sẽ yêu cầu ánh nắng nhiều, do hấp thụ ánh nắng nên cây mới lên màu tươi và đẹp, những loại lá mỏng rất dễ bị duỗi lá khi thiếu nắng và trông nó sẽ rất xấu khi để trong nhà.
Cách nhanh nhất để hiểu một loại cây là tự tay trồng, sau đó bạn chỉ cần dành cho cây một tình yêu thương thực sự, quan sát sự phát triển của cây từng ngày, lúc phát triển tốt nhất hay lúc cây đang thoi thóp nhất bạn đều phải quan sát, từ đó bạn sẽ hiểu cây cần gì.
KẾT LUẬN
Nếu thực sự yêu Sen Đá, tôi khuyên bạn hãy tìm hiểu kĩ trước khi mua cây, đề tránh việc phí tiền mua cây mà làm cây sen đá chết. Hãy tập trồng và chăm sóc những loại khoẻ và dễ trước, sau đó có thể chăm thêm các loại đẹp và đỏng đảnh hơn, và khi đã có kinh nghiệm, đôi khi bạn chỉ cần nhìn hình dáng là đã biết cách chăm của một loại cây rồi.
Tôi không phải là một chuyên gia nông nghiệp, bài viết này là chia sẻ từ những trải nghiệm cá nhân tự tìm tòi, học hỏi từ những người có kinh nghiệm và từ nhiều lần làm cây chết. Tôi tin rằng bài viết này sẽ giúp bạn chọn được chậu sen đá ưng ý và chăm sóc nó thật tốt, đừng để nỗi lo cây chết làm giảm tình yêu cây của bạn vì cây thật tuyệt vời và tôi sẵn sàng giúp đỡ các bạn mọi vấn đề về cây. Bài viết từ Noth.garden
“Muốn biết cách chăm cây,
hãy biết cách trồng cây trước.”
Originally posted 2017-10-17 09:11:42.
hay. ruy ra duoc nhieu kinh nghiem…