Lan bò cạp do Blume đặt tên vào năm 1825 từ chữ Hy lạp : arachne là con nhên vì dạng của hoa có các vết màu như dạng con nhện. Nhưng chúng ta thường gọi là lan Bò cạp vì lá đài bên cong như 2 càng của con bò cạp.
Lan bò cạp có khoảng 17 loài của loài Đông Nam châu Á. Đây là một trong những giống trồng để lấy hoa cắt cành vì siêng hoa và dễ đóng gói.
Lan bò cạp có thân khá dài, leo bò, phân nhánh. Lá tròn dài, ở đầu có 2 thùy, mọc cách. Phát hoa khá dài, có thể phân nhánh, đứng hay cong. Hoa to, lá đài và cánh hoa bằng nhau, hẹp dài, trải ra, hơi rộng ở đỉnh, bờ mép cong về sau. Cánh hoa và hai lá đài bên có phần đỉnh lệch cong về bên dưới. Môi gắn chắc vào trụ thành một khối rất ngắn, mập, ba thùy, có cựa rất ngắn. Thùy bên rộng, đứng dựng hai bên trụ. Thùy giữa mập dày với các sóng nổi. Trụ ngắn mập, 4 phấn khối bằng nhau, dính từng cặp.Vì phấn ngắn, tuyến gót rộng.
Lan bò cạp nên trồng thành luống như Vanda hơn là trồng trong chậu và thường được trồng ngoài trời vì Bò cạp là loài lan rất cần ánh sáng, lan Bò cạp cần được tưới đẫm, thỉnh thoảng ta cần cho thêm vỏ đậu để bổ sung chất trồng tạo độ ẩm cho cây và cần bón thêm phân trùn nguyên chất nhằm cung cấp thêm dinh dưỡng để nuôi cây và tích lũy chất để cho hoa siêng hơn.
Trồng Cattleya có thể nói là một trong những khó khăn khi chúng ta thật sự dấn thân vào.
Không giống như những giống lan khác, trồng lan Cattleya đòi hỏi một chế độ chăm sóc rất chuyên biệt. Nhưng khi bạn nắm bắt được cách trồng, bạn sẽ có được giống lan đẹp nhất và có thể nói nôm na là một trong những giống lan có giá trị kinh tế nhất.
Trồng lan Cattleya dù khó khăn nhưng thành quả thu được sẽ mỹ mãn
Khi phân loại các giống hoa lan dựa trên tiêu chí tầm quan trọng kinh tế và vẻ đẹp thì lan Cattleya hiển nhiên sẽ xuất hiện ở vị trí đầu bảng. Đó chính là lý do khiến cho lan Cattleya được nhiều người yêu thích và nuôi trồng mặt cho những khó khăn, phức tạp có thể gặp phải.
Chỉ nắm vững những kiến thức trồng lan cơ bản thì bạn vẫn chưa thể trồng thành công loại lan đặc biệt này. Có thể thấy là những chỉ tiêu cơ bản về ánh sáng, nước và phân bón không đủ để áp dụng trong việc trồng lan Cattleya. Trên thực tế thì chính những yêu sách của lan Cattleya mà những chuyên gia trồng lan liệt chúng vào hàng “khuyến cáo” cho những người mới bắt đầu làm quen với hoa lan.
Sau đây là những mẹo nhỏ giúp bạn chinh phục loài lan khó tính này:
1.Trồng lan Cattleya trong môi trường nhà kính
Nếu bạn muốn trồng thành công các loại lan chẳng hạn như lan Cattleya, nhất thiết bạn phải cần có nhà kính , Những cây lan Cattleya hầu như rất khó hoặc có thể nói là không thể phát triển trong môi trường tự nhiên ngoài trời. Trên thực tế là mặc dù có một số nơi có thể trồng Cattleya ngoài trời rất tốt, thì việc di chuyển cây cũng vô cùng phức tạp và khó khăn. Do đó giải pháp trồng lan Cattleya trong nhà kính xem ra có thể đem lại kết quả mỹ mãn.
Trồng lan Cattleya trong một không gian chuyên biệt như nhà kính sẽ giúp cho chúng ta kiểm soát được độ ẩm và nhiệt độ chính xác. Cattleya sẽ phát triển mạnh mẽ khi có được môi trường sống có tỉ lệ độ ẩm từ 60% -> 70% vào ban ngày và nhiệt độ không thấp hơn 20oc. Cây lan thân yêu của bạn có thể héo hoặc tệ hơn là chết đi nếu bạn không tuân thủ những điều kiện tiên quyết này.
2.Thêm nột chút ánh nắng mặt trời nhưng đừng quá nhiều.
Thêm một “mẹo” để trồng lan Cattleya tốt chính là việc đáp ứng yêu cầu vế ánh sáng. So với những giống lan thông thường của bạn, Cattleya cần ánh sáng hơn nhưng không nhiều quá vì có thể giết chết cây. Ánh nắng mặt trời nhiệt đới chính là loại ánh sáng hoàn hảo cho giống lan của chúng ta. Nếu bạn thật sự mong những chậu lan Cattleya phát triển mạnh mẽ, thì bạn cần phải tuân theo những nguyên tắc cơ bản này khi cung cấp ánh sáng cho chúng. Mặc dù có thể sẽ phát sinh nhiều việc để làm , nhưng sẽ vô cùng xứng đáng.
Vào mùa hè, bạn có thể cho cây được phơi nắng vào buổi sáng và chiều muộn. Tuy nhiên thời điểm từ 11giờ đến 15 giờ, bạn không thể để cây dưới ánh nắng mặt trời trực tiếp vì cây sẽ bị thiêu cháy. Nếu điều này quá phức tạp và tốn thời gian đối với bạn, có thể đặt chậu lan của mình dưới bóng mát một cây lớn hơn. Bằng cách này bạn có thể vừa bảo vệ cho chậu lan, lại vừa cung cấp đầy đủ ánh sáng cần thiết vào những thời điểm thích hợp.
3. Sợi dương xỉ- người bạn đồng hành tuyệt vời trong trồng Cattleya
Khi trồng lan Cattleya, lựa chọn tốt nhất đối với chất trồng chính là dương xỉ. Loại chất trồng này rất dồi dào chất xơ, độ ẩm và là một nguồn cung cấp độ ẩm hiệu quả cho toàn bộ cây lan. Cũng giống như những loại lan khác, Cattleya dễ dàng chết nếu được tưới quá nhiều nước, và chắc chắn là chất trồng của lan sẽ nhiễm nấm và rêu.
Lan Cattleya là một loại lan vô cùng tuyệt vời, và bạn có thể trồng thành công với những mẹo nhỏ trên.
Phong trào sử dụng đèn LED trong nông nghiệp ở miền Nam khởi phát trong khoảng đầu năm 2006 nơi các trại lan xung quanh thành phố Hồ Chí Minh rồi mở rộng ra các tỉnh. Người ta chú ý đến các loài phong lan vì một giò hoa tươi tắn, khỏe, đẹp, sắc màu độc đáo và thời gian hoa nở trên cây kéo dài nhiều tháng … sẽ có giá bán rất cao, làm tiền đề cho nghề trồng phong lan xuất khẩu.
Một bộ đèn LED gồm nhiều diod phát sáng thật nhỏ. Chúng phát ra những chùm sáng như đỏ hoặc xanh có độ dài sóng rất hẹp chứ không bao quát và dư thừa đến độ phát nóng như ánh sáng trắng của đèn cao áp vẫn được dùng trong chiếu sáng cây trồng. Ưu điểm của đèn LED hiện nay là tiêu thụ rất ít năng lượng trong khi cho hiệu suất chiếu sáng cao, khoảng 115 lumen mỗi watt (lm/W) so với 60 của đèn huỳnh quang hay 15 của đèn sợi tóc, và thời gian sử dụng lâu hơn đến hàng chục lần kể cả trong điều kiện mưa gió ẩm ướt. Năng lượng dùng cho đèn LED là dòng điện một chiều (DC) hiệu thế thấp trong khoảng từ 1,5 đến 20 volt, được cung cấp từ nguồn điện xoay chiều (AC) qua bộ đổi dòng AC-DC, hoặc từ các pin và acquy của hệ thống điện gió, điện mặt trời… độc lập với mạng điện lưới.
Trồng hoa lan dưới ánh đèn LED
Trong nông nghiệp, với ưu thế khai thác ở điện thế thấp và không lệ thuộc vào lưới điện, tiết kiệm tối đa năng lượng đầu vào và cho năng suất cây trồng cao, đèn LED đã trở thành thế hệ chiếu sáng nông nghiệp mới cho cả cây trồng trong nhà lẫn ngoài vườn. Nhiều trong số các nghiên cứu ứng dụng đèn LED là của các nhà khoa học Việt Nam thực hiện ở trong nước cũng như ở nước ngoài, nhằm cải thiện chất lượng nông sản cho xuất khẩu, gia tăng năng suất cây trồng, hoặc tạo hiệu suất chuyển hóa cao như đối với loài tảo lấy dầu và cà rốt siêu caroten.
Thông thường các trung tâm nghiên cứu nông nghiệp sẽ chuẩn hóa thành quy trình cho từng loài cây trước khi cung cấp cho các trang trại, đặc biệt cho các chủ vườn hoa và nhà trồng dược thảo.
Thông thường người ta sử dụng hai chùm sáng màu đỏ (R) và màu xanh (B) có đỉnh cực đại ở độ dài sóng 662nm và 430nm, lúc đó quang phổ đèn LED gần trùng với quang phổ hấp thụ của các diệp lục tố A và B. Nghĩa là các loài cây trồng có thể hấp thụ tối đa để chuyển năng lượng ánh sáng đèn LED thành năng lượng tế bào, trong khi hiệu suất sử dụng của cây đối với năng lượng mặt trời và các nguồn ánh sáng trắng chỉ vào khoảng 35%. Tỉ lệ lắp đặt bình quân các bộ đèn LED là 8 diod màu xanh xen kẽ giữa 92 diod màu đỏ.
Tỉ lệ này áp dụng cho giai đoạn gieo hạt hoặc cấy mô và cho cây non đang thời tăng trưởng. Người ta sẽ tăng tỷ lệ diod màu xanh khi cần làm cho thân cây cứng cáp hơn, cho hoa trổ sớm hơn hoặc cho trái kết nhanh hơn… Thay đổi tỷ lệ B/R, thay đổi cường độ chiếu sáng bằng cách đặt xa hay gần và thay đổi thời gian chiếu sáng là các thông số của kỹ thuật đối với từng loài cây. Thường các nhà vườn quan tâm đến thời gian cho hoa hoặc trái để có giá bán cao nhất.
Hiện nay trồng phong lan, trong số các giống lan được chăm sóc bằng đèn LED thì Cymbidium được chú ý nhất vì cho ra nhiều sản phẩm độc đáo, từ những cánh hoa nhạt màu mờ ảo của loài Cymbidium sp đến màu nhung đỏ kiêu sa của Cymbidium carisona hay màu chanh ấn tượng của Cymbidium fifi. Các loài lan đặc hữu ở nước ta thuộc hai giống Catleya và Dendrobium cũng rất được quan tâm vì bản thân các cánh hoa đã có màu rất đẹp, kỹ thuật LED làm tôn lên vẻ đẹp đó và làm tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng để cây có thể được khai thác dài lâu. Trên thực tế, việc trồng phong lan dưới ánh đèn LED là một nghệ thuật khám phá, càng làm càng tích lũy kinh nghiệm để có quy trình sản xuất ổn định, và càng tạo ra được nhiều sản phẩm độc đáo có giá trị kinh tế cao.
Cây lan bình rượu có tên khoa học: Beaucarnea recurvata. Cây lan bình rượu có thân thon mảnh, phình rộng ở gốc, lá tập trung ở ngọn cây tạo thành hình dáng giống bình rượu.
Cây lan bình rượu là cây cảnh chơi lá với dáng cây ấn tượng. Cây mang ý nghĩa khai vận, phú quý, chiêu tài. Cây thường được trồng trang trí tại sảnh, phòng khách, sân vườn…
Cách trồng:
Cây lan bình rượu được trồng bằng củ. Chất trồng cho cây nên xốp thoát nước tốt. Nên chọn những cây có thân cây chắc khỏe, mép lá bóng mượt, lá có màu xanh thẳm và khoảng cách giữa các lá cây cân xứng, chỉnh tề.
Cách chăm sóc:
Cần để ý bốn yếu tố chính là ánh sáng, nhiệt độ, ẩm độ và độ thông thoáng cho cây lan bình rượu.
Đặt cây: Trong nhà, gần cửa sổ hoặc khu vực có ánh nắng, ánh đèn chiếu vào. Bệ cửa sổ hoặc ban công có mái che và ánh nắng ôn hòa.
Nước nuôi dưỡng: Khoảng một tuần thay nước một lần.
Nhiệt độ: Nhiệt độ thích hợp nhất để sinh trưởng là 16 18 độ C; nhiệt độ vào mùa đông, nếu 0 độ c cũng có thể sông được, nhưng tốt nhất nên giữ nhiệt độ trên khoảng 10 độ C; vào mùa hè, khi nhiệt độ trên 30 độ c thì nên che nắng kịp thời.
Chiếu sáng: Mùa xuân và mùa thu cần ánh nắng nhiều; mùa hè nên che nắng kịp thời, mùa đông thì nên đặt ở bệ cửa sổ có đầy đủ ánh sáng.
Bón phân: Mỗi hai tháng bón phân tổng hợp hoặc phân đạm một lần; mùa đông thì tạm ngưng việc bón phân.
Lan Vanda là một giống lan phụ sinh của vùng nóng, có một số rất ít mọc trên đá hay trên đất. Đây là một giống có sự phân bổ rất rộng từ Trung Quốc đến Hilnalaya và trải dài từ Inđônêxia đến Niu Ghine và Bắc Úc châu. Vanda gồm hơn 45 loài được biết và trên 1.000 loài cây lai tạo thành bộ sưu tập về lan khá quan trọng.Nhiệt độ – độ ẩm – sự tưới nước:
Hình ảnh cây lan vanda
Ở Việt Nam, Vanda rừng là một loài Lan vùng mát nhưng các Vanda lai là một loại Lan của vùng nóng, nó sinh trưởng và phát triển tốt ở nhiệt độ 25oC – 30 oC, các loài Vanda cần được trồng trong vườn với độ ẩm cao, nhưng độ ẩm cục bộ trong chậu phải thật thoáng, cây tăng trưởng suốt năm không có mùa nghỉ vì thế không nên để cây bị khô bất cứ thời điểm nào trong năm.
Giàn lan vanda khoe sắc tím
Ánh sáng:
Vanda là giống ưa sáng, có những loài thuộc giống này cây trổ hoa lý tưởng khi được phơi bày ra ánh sáng hoàn toàn. Vanda lá tròn, Vanda TMA và một số loài khác chỉ trổ hoa khi được trồng dưới điều kiện gần 100% ánh sáng. Tuy nhiên đa số loài chỉ cần 60% ánh sáng. Do đó độ biến động về cường độ ánh sáng thay đổi tới 30.000 – 40.000 1m/m2.
Nhu cầu phân bón:
Vanda là một trong những giống có nhu cầu về phân bón khá cao và chúng dễ dàng sử dụng ở bất cứ một dạng phân bón loại nào. Đối với loài Vanda TMA phân bò khô có thể là loại phân tốt, có thể dùng loại phân bánh dầu phọng nhưng hữu hiệu hơn hết vẫn là phân hóa học với công thức 30-10-10 dùng cho cây còn nhỏ và 20-20-20 dùng cho cây đã trưởng thành, còn dùng cho cây ở giai đoạn sắp ra hoa hoặc cần ra hoa ta dùng công thức 6-30-30, 10-55-10, 15-30-15, ta tưới 2lần/tuần (Nếu không có thời gian ta tưới 1lần/tuần) với nồng độ 1 muỗng cà phê 4 lít nước.
Sở dĩ ta dùng phân bón với chu kỳ cách nhật vì Vanda không có giả hành nên không dự trữ được dưỡng liệu. Ngoài ra giá thể của Vanda là giá thể thông thoáng đến mức cực đoan chỉ gồm chậu gạch nung hay giỏ gỗ với các cục than thật to. Do đó sự lưu lại của dưỡng liệu trong giá thể là không đáng kể cho việc hấp thụ của Lan trong thời gian ngắn. Tốt nhất là dùng phân bón với dạng phun sương. Vì loài này là loài phụ sinh và có nhiều rễ trên không.
Cấu tạo giá thể:
Vanda là một loại Lan không có mùa nghỉ, một biến cố khô hạn rất dễ làm các loài giống này rụng hết phần lá gần gốc, mà giới chơi Lan Việt Nam thường gọi là “Chuồn lá”, tuy nhiên ẩm độ cục bộ trong chậu quá cao dễ làm cho các rễ bị thối. Vì thế cấu tạo giá thể thật thoáng cho các loài thuộc giống Vanda và ascosenda là điều kiện bắt buộc việc duy trì ẩm độ ổn định là cố gắng của các nhà vườn thông qua sự tưới nước hàng ngày.
Thay chậu và nhân giống:
Sự thay chậu các loài thuộc giống Vanda, thường chỉ do nguyên nhân duy nhất là cây phát triển quá lớn gây sự mất cân đối giữa cây và chậu. việc thay chậu có thể thực hiện suốt năm nhưng đầu mùa mưa vẫn là thời điểm lý tưởng cho việc thay chậu.
Cách nhân giống tương tự Hồ Điệp, hàng tuần ta phun một lần dung dịch kích thích ra rễ, bạn cứ nhớ rằng đối với loài Vanda mỗi lần bạn phun kích thích tố rễ sẽ mọc tăng lên một bậc như vậy sau một thời gian cây Lan Vanda có một bộ rễ thật mạnh dù đáp ứng các yêu cầu cần thiết.
Sâu bệnh:
Vanda thường bị loài rệp dính màu vàng tấn công, chúng thường nằm trên bề mặt lá. Loại này cũng thường hút nhựa như các lá của giống Dendrobium, cách trưc cũng là các loại thuốc sát trùng, Serpa phun sương trên lá.
Vườn lan vanda ở Bangkok, Thái Lan
Bệnh thối đọt tỏ ra nguy hiểm cho các loài thuộc giống Vanda, khi có hiện tượng này xảy ra, bạn phải cẩn thận dùng kéo cắt bỏ đọt Lan sau đó bôi vôi hoặc Vanzơlin + thuốc trừ nấm vào vết cắt, dụng cụ cắt được khử trùng trước khi sử dụng để cắt cây Lan khác, nếu không bênh sẽ lây truyền toàn bộ vườn Lan. Tốt nhất nên ngừa bệnh thường xuyên bằng cách phun các loại thuốc ngừa nấm như Topsil, Rineb, Cocman, Folpan 50wp, Bordocop 25wp, Sulfolac 800DF, Hidrocop 77wp, …… Nửa tháng 1 lần.
Nếu trồng lan kinh doanh cần thiết kế khung giàn lan làm bằng sắt chắc chắn, đảm bảo bền, chống gió bão. Giàn che ánh sáng dùng lưới màu xám hay xanh đen. Giàn đặt chậu làm bằng sắt, giàn treo làm bằng tầm vông hay sắt ống nước. Xung quanh vườn cần dựng hàng rào chắn chắc chắn hay rào bằng lưới B40. Thiết kế hàng trồng theo hướng Bắc Nam để vuông góc với dường đi của ánh nắng. Các chậu lan cần chọn cùng cỡ kích thước, cùng giống, cùng độ tuổi, bố trí theo từng khu vực để dễ chăm sóc. Nước tưới phải sạch, có rãnh nước dưới dàn lan để tạo khí hậu mát cho vườn lan. Nếu trồng lan để chơi trên lan can, mái hiên, sân thượng cần chú ý rằng tiểu khí hậu các nơi này thường bị khô nóng do ảnh hưởng của các kết cấu bê tông, mái tole… xung quanh. Cần đặt thêm các chậu cảnh khác như cau, mai chiếu thuỷ, nguyệt quế… để giảm bớt ảnh hưởng của các yếu tố này. Cần che bớt ánh sáng mặt trời, tránh ánh nắng chiếu toàn bộ, nhất là vào buổi chiều.
Một vườn phong lan điển hình
2- CHỌN GIỐNG
Loài thích hợp cho trồng lan kinh doanh là Dendrobium, Phalaenopsis, Oncidium, Vanda, Cattleya… đây là những loài ra hoa khoẻ, đẹp và bền cây, cho thu hoạch liên tục. Nếu trồng lan để chơi, giải trí nên trồng Dendrobium, Vũ nữ, Hồ điệp; đây là những loài dễ chăm sóc và ra hoa. Có thể nhân giống bằng nuôi cấy mô hay tách mầm. Điều kiện môi trường nuôi cấy mô phong lan với nhiệt độ 22-27oC, cường độ ánh sáng thích hợp, pH từ 5-5,7. Khử trùng mô bằng Starner 20 WP cấy bằng Clorox hoặc Hipocloritcalci, bổ sung các chất điều hòa sinh trưởng. Có thể tách mầm từ các chậu lan lớn, mỗi phần để 2-3 nhánh. Dùng dao sắc khử trùng bằng cồn, vết cắt cần gọn, sau cắt bôi vôi vào vết cắt cho nhanh lành sẹo.
3- CHUẨN BỊ GIÁ THỂ VÀ CHẬU
Có thể than gỗ, xơ dừa, vỏ lạc làm giá thể để trồng lan. Than gỗ nung cần chặt khúc, kích thước 1 x 2 x 3cm, than phải ngâm, rửa sạch, phơi khô. Xơ dừa xé cho tơi ngâm khoảng 1 tuần cho bớt tanin và mặn, phơi khô. Mụn dừa cũng cần rửa sạch phơi khô. Vỏ dừa chặt khúc 1 x 2 x 3 cm xử lý bằng nước vôi 5%. Chậu trồng bằng nhựa hay đất nung, kích cỡ tuỳ loại và độ tuổi.
4- KỸ THUẬT CHUYỂN CHẬU
Nếu dùng lan cấy mô thì khi lan mô đạt khoảng 4cm cần chuyển ra ngoài. Cây mô rửa sạch để trên miếng lưới hay rổ kê trên chậu nước để giữ mát cho cây con. Giai đoạn trồng chung trên giàn lấy xơ dừa bó xung quanh cây lan cấy mô, dùng dây thun cuốn lại rồi đặt lên giàn. Sau khi trồng trên giàn được 6-7 tháng thì chuyển sang chậu nhỏ. Khoảng 6 tháng thì chuyển sang chậu lớn. Sau mỗi lần chuyển chậu khoảng 1 tuần mới được bón phân. Việc thay đổi chậu còn tùy kích cỡ của cây, mức độ thối, hư mục rêu bám… Nếu trồng lan để chơi, lan lâu ngày ra hoa ít cần dỡ lan ra khỏi chậu, cắt bớt các rễ già và quá dài, chuyển sang chậu mới, thay giá thể mới, lan sẽ sinh trưởng tốt và ra hoa trở lại.
5- CHĂM SÓC LAN
Lan là cây trồng dễ chăm sóc nếu chúng ta đảm bảo được các điều kiện thuận lợi cho lan phát triển. Các yếu tố quan trọng nhất đối với lan là ánh sáng, nước tưới, độ ẩm, chậu hay giá thể và dinh dưỡng.
– Chiếu sáng:
Mật độ chiếu sáng ảnh hưởng rất lớn tới quá trình sinh trưởng, phát triển và ra hoa của lan. Thiếu nắng cây lan vươn cao nhưng nhỏ và ốm yếu, lá màu xanh tối, dễ bị sâu bệnh tấn công, cây ít nảy chồi, khó ra hoa, hoa nhỏ và ngắn màu sắc không tươi, hoa nhanh tàn. Thừa nắng lan thấp cây, lá vàng có vết nhăn và khô, mép lá có xu hướng cụp vào, dễ ra hoa sớm khi cây còn nhỏ nên hoa ngắn, nhỏ, cây kém phát triển. Nếu nắng gắt quá lá sẽ bị cháy, khô dần rồi chết.
Lan có yêu cầu khác nhau về mức độ chiếu sáng tùy theo loài lan và tuổi cây. Lan Hồ điệp (Phalaenopsis) ít chịu nắng nhất, có thể chịu được 30% nắng, lan Cattleya chịu được 50% nắng, lan Dendrobium hay Vanda lá hẹp chịu được 70% nắng, trong khi lan Vanda lá dài và Bò cạp chịu được tới 100% nắng. Lan con từ 0-12 tháng đang trong giai đoạn tăng trưởng thân lá chỉ cần chiếu sáng 50%, lan nhỡ từ 12-18 tháng cần chiếu sáng tới 70% và thời điểm kích thích ra hoa có thể cho chiếu sáng nhiều hơn, thậm chí bỏ dàn che để chiếu sáng tự nhiên. Hướng chiếu sáng cũng rất quan trọng đối với lan. Lan đặt ở hướng Đông nhận ánh nắng buổi sáng sẽ tốt hơn nhiều so với lan đặt ở hướng Tây nhận ánh nắng buổi chiều. Chính vì vậy nếu trồng lan trên sân thượng hay ban công ở phía Tây lan kém phát triển và ít hoa. Khi trồng lan cần bố trí hàng theo hướng Bắc – Nam để cây nhận được ánh sáng phân bố đầy đủ nhất.
– Phân bón:
Dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng đối với lan. Khi lan đầy đủ dinh dưỡng cây tươi tốt, ra nhiều hoa, hoa to đẹp, bền trong khi thiếu dinh dưỡng lan còi cọc, kém phát triển, không hoặc ít có hoa. Lan cần 13 chất dinh dưỡng khoáng, thuộc các nhóm đa, trung và vi lượng: Dinh dưỡng đa lượng gồm Đạm (N), Lân (P) và Kali (K). Dinh dưỡng trung lượng gồm Lưu huỳnh (S), Magiê (Mg) và Canxi (Ca). Dinh dưỡng vi lượng gồm Sắt (Fe), Kẽm (Zn), Đồng (Cu), Mangan (Mn), Bo (B), Molypđen (Mo) và Clo (Cl).
Thiếu đạm, cây còi cọc, ít ra lá, ra chồi mới, lá dần chuyển vàng theo qui luật lá già trước, lá non sau, rễ mọc ra nhiều nhưng cằn cỗi, cây khó ra hoa.
Thừa đạm, thân lá xanh mướt nhưng mềm yếu, dễ đổ ngã và sâu bệnh, đầu rễ chuyển xám đen, cây khó ra hoa.
Thiếu lân, cây còi cọc, lá nhỏ, ngắn, chuyển xanh đậm, rễ không trắng sáng mà chuyển màu xám đen, không ra hoa.
Thừa lân cây thấp, lá dày, ra hoa sớm nhưng hoa ngắn, nhỏ và xấu, cây mất sức rất nhanh sau ra hoa và khó phục hồi. Thừa lân thường dẫn đến thiếu Kẽm, Sắt và Mangan.
Thiếu kali, cây kém phát triển, lá già vàng dần từ hai mép lá và chóp lá sau lan dần vào trong, lá đôi khi bị xoắn lại, cây mềm yếu dễ bị sâu bệnh tấn công, cây chậm ra hoa, hoa nhỏ, màu không sắc tươi và dễ bị dập nát.
Thừa kali, thân lá không mỡ màng, lá nhỏ. Thừa kali dễ dẫn đến thiếu magiê và can xi.
Thiếu lưu huỳnh, lá non chuyển vàng nhạt, cây còi cọc, kém phát triển, sinh trưởng của chồi bị hạn chế, số hoa giảm.
Thiếu magiê, thân lá èo uột, xuất hiện dải màu vàng ở phần thịt của các lá già trong khi hai bên gân chính vẫn còn xanh do diệp lục tố hình thành không đầy đủ, cây dễ bị sâu bệnh và khó nở hoa.
Thiếu canxi, cây kém phát triển, rễ nhỏ và ngắn, thân mềm, lá nhỏ, cây yếu dễ bị đổ ngã và sâu bệnh tấn công.
Thiếu kẽm, xuất hiện các đốm nhỏ rải rác hay các vệt sọc màu vàng nhạt chủ yếu trên các lá đã trưởng thành, các lá non trở nên ngắn, hẹp và mọc sít nhau, các đốt mắt ngọn ngắn lại, cây thấp, rất khó ra hoa.
Thiếu đồng, xuất hiện các đốm màu vàng và quăn phiến lá, đầu lá chuyển trắng, số hoa hình thành ít bị hạn chế, cây yếu dễ bị nấm tấn công.
Thiếu sắt, các lá non chuyển úa vàng sau trở nên trắng nhợt, cây còi cọc, ít hoa và dễ bị sâu bệnh tấn công.
Thiếu mangan, úa vàng giữa các gân của lá non, đặc trưng bởi sự xuất hiện các đốm vàng và hoại tử, các đốm này xuất hiện từ cuống lá non sau lan ra cả lá, cây còi cọc, chậm phát triển.
Thiếu bo, lá dày, đôi khi bị cong lên và dòn, cây còi cọc, dễ bị chết khô đỉnh sinh trưởng, rễ còi cọc số nụ ít, hoa dễ bị bị rụng, không thơm và nhanh tàn.
Thiếu molypden, xuất hiện đốm vàng ở giữa các gân của những lá dưới, nếu thiếu nặng, các đốm này lan rộng và khô, mép lá cũng khô dần, cây kém phát triển.
Thiếu clo, xuất hiện các vệt úa vàng trên các lá trưởng thành sau chuyển màu đồng thau, cây còi cọc, kém phát triển.
Lan rất cần phân bón nhưng không chịu được nồng độ dinh dưỡng cao, vì vậy bón phân cho lan phải thực hiện thường xuyên và tốt nhất là bằng cách phun qua lá. Phân bón cho lan phải chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng đa, trung và vi lượng với thành phần và tỷ lệ phù hợp với từng thời kỳ sinh trưởng và phát triển của cây. Nguyên tắc chung là lan trong thời kỳ sinh trưởng thân lá mạnh cần đạm cao, lân và kali thấp, trước khi ra hoa cần lân và kali cao, đạm thấp trong khi lan nở hoa cần kali cao, lân và đạm thấp hơn.
Phân bón thích hợp cho các thời kỳ này là Đầu Trâu 501, 701 và 901, đây là loại phân có đầy đủ và cân đối đa, trung, vi lượng và các chất điều hòa sinh trưởng. Nồng độ và liều lượng phun tùy thuộc tuổi và thời kỳ phát triển như sau:
– Lan mới trồng 0-6 tháng hoặc lan mới ra chồi non sau cắt hoa: Phun phân bón lá Đầu Trâu 501 (30-15-10) nồng độ 500 ppm (0,5 g/lít). Giai đoạn trước 3 tháng phun định kỳ 3 ngày/lần, từ 3-6 tháng định kỳ 7 ngày/lần.
– Lan mới trồng 6-12 tháng hay lan cũ có chồi mới đang phát triển mạnh: Phun phân bón lá Đầu Trâu 501 (30-15-10) nồng độ 2.000 ppm (2g/lít), định kỳ 7 ngày/lần.
– Lan mới trồng 12-18 tháng hay lan cũ có chồi đã thành thục chuẩn bị ra hoa: Phun phân bón lá Đầu Trâu 701 (10-30-20) nồng độ 3.000 ppm (3g/lít), định kỳ 7 ngày/lần. Giai đoạn này cần giảm nước tưới và bỏ bớt mật độ giàn che để năng mức độ chiếu sáng nhằm kích thích ra hoa.
– Khi vòi hoa xuất hiện: Phun phân bón lá Đầu Trâu 901 (15-20-25) nồng độ 2.000 ppm (2g/lít) nhằm thúc hoa nở to, đẹp, giữ hoa lâu tàn.
– Tưới nước: Lan rất cần nước cho quá trình sinh trưởng phát triển. Nếu thiếu nước cây sẽ khô héo, giả hành teo lại, lá rụng nhưng không chết, nụ có thể trước khi nở hoa. Thừa nước, cây dễ bị thối đọt nhất là với các giống lan có lá đứng mọc sít nhau. Quá nhiều nước rễ có rong rêu và nấm bệnh phát triển mạnh. Nước tưới cho lan không quá mặn, phèn và clor dưới ngưỡng cho phép, pH 5,6. Chỉ tưới nước đủ ẩm, nên tưới vào sáng sớm hay chiều mát, tránh tưới buổi trưa khi trời đang nắng nóng. Sau những trận mưa bất thường, nhất là mưa đầu mùa cần tưới lại ngay để rửa bớt các chất cặn đọng lại trên thân lá.
– Phòng trừ sâu bệnh: Lan là cây cũng dễ bị sâu bệnh, nhất là trong điều kiện chăm sóc kém, điều kiện môi trường không thuận lợi. Tùy theo từng loại sâu bệnh mà dùng các loại thuốc thích hợp. Liều lượng và nồng độ phun cần theo đúng hướng dẫn trên bao bì sản phẩm. Nếu lan bị các loại sâu hại thân lá có thể dùng các thuốc chứa hoạt chất Fenitrothion, Trichlorfon như Ofatox 400EC, hoạt chất Cartap như Patox 95SP hay Captafon, Captan hoặc Actara 25WG. Lan bị rệp sáp, rệp trắng, rầy mềm dùng Supracid 40ED/ND, Suprathion 40EC, Bitox 40EC hay Ofatox 400EC. Lan bị nấm, vi khuẩn hay virus gây nên tình trạng cháy lá từng đám, vết cháy lan tròn dần, bệnh thối rễ dùng Zinep, Starner 20 WP hay Benomyl.
6- THU HOẠCH VÀ BẢO QUẢN
Hoa cắt cánh ngâm trong dung dịch giúp hoa lâu héo khoảng 15 phút, sau đó bọc lại bằng giấy báo.
Chúng tôi mong rằng 3 phút bạn đầu tư để đọc bài viết này sẽ giúp bạn trồng lan thành công sau này.
