Category: Cúc

• Cúc Vạn Thọ thuộc giống Tagetes, họ Cúc Asteraceae. Chúng ta cứ tưởng Vạn Thọ nguồn gốc Pháp Quốc hay Phi Châu. Thật ra là nguồn gốc Mexico, Bắc Mỹ Châu. Cây có loài chỉ cao chừng 20 cm, có loài cao hơn 70-80 cm. Lá có mùi hăng hắc khi vò nát, tuy nay cũng có giống lá không hôi và đôi khi còn thơm nữa.
• Hoa kép hay hoa đơn: Nước ta thường thích hoa Vạn Thọ kép, không cồi, màu vàng tươi, vàng chanh hay màu cam. Hoa Vạn Thọ trồng để phủ đầy bồn cảnh, làm hoa viền quanh bồn, quanh liếp, trồng chậu kiểng, trồng giỏ treo hay làm hoa cắt cành cắm chung với các hoa khác. Những loại Vạn Thọ nở nhiều tháng và lâu tàn đáng cho chúng ta trang điểm các bồn hoa công viên, công thự, dọc các xa lộ, đường phố, dưới các hàng cổ thụ đặc thù cho công chúng chiêm ngưỡng.

• Trên thế giới, hoa cúc Vạn Thọ chia ra làm ba loài nguyên và loài lai (hybirds) sau đây:

– Loài Vạn Thọ Phi Châu

• Tên khoa học là Tagetes erecta, tiếng Anh gọi là African Marigold. Đây thường là giống cúc Vạn Thọ cây cao nhất và hoa cũng to nhất.
• Đáng kể nhất hiện nay là loài hoa kép, to, nở tròn xoe không cồi gọi Aánh Nguyệt (Moonlight), cây cao chừng 40 cm và mọc dày khít nhau. Trổ hoa sớm như là các giống Vạn Thọ lai vậy. Cây làm bồn cảnh hay cắt cành cắm hoa rất ngoạn mục.
• Một loài Vạn Thọ Phi Châu cũng có hoa kép to và cây còn cao hơn nữa, khoảng 50-70 cm, hột đem gieo thường cho nhiều hoa màu sắc khác nhau, lẫn lộn từ cam đến vàng, vàng kim, vàng chanh, vàng bơ. Tên gọi chung là Gold-n Vanilla. Trồng chậu kiểng hay trồng đầy bồn hoa rất đẹp. Các loài khác của giống này đáng kể ra là Tuổi Vàng (Golden Age), cây cao hơn 75 cm và Doublon, cây cao đến 1,50 m và hoa rất to, có đường kính 12,5 cm.

– Loài Vạn Thọ Pháp

• Tên khoa học là Tagetes patula, tiếng Anh gọi là French Marigold. Loài này thường hấp dẫn hơn loài Phi Châu, hoa cũng nhỏ hơn. Nhưng hoa cũng đủ màu đủ kiểu. Dân chúng Âu Mỹ hay thưởng thức các giống hoa đơn, một lớp cánh hoa dài, có cồi của loài này.
• Như giống Oai Vệ (Majestic), cây lùn, cao độ 30 cm, hoa vàng đơn, cánh sọc nâu hay sọc màu gõ đỏ, cồi vàng, khiến mọi người chú ý. Cũng như mọi loài Vạn Thọ Pháp khác, ở nơi luôn luôn nóng như đồng bằng nước ta, cây có thể cao hơn 60 cm.

• Giống Kỳ Hoa Sọc Đỏ (Striped Marvel) thân cao đến 75 cm, giống như Oai Vệ, nhưng sọc đỏ. Rất tốt để cắm cành và rất lâu tàn khi cắm bình hoa.

• Janie là loài ra hoa sớm nhất và hoa nhiều nhất trong nhóm Vạn Thọ Pháp. Cây mọc khít, thân lùn, chỉ cao chừng 20 cm, hoa 4-5 cm là cùng, nhưng đầy đặn, ít cồi và gieo hột sau 6 tuần là đã trổ hoa. Có ba màu được ưa thích là vàng, đỏ lửa và vàng kim, nhưng cũng còn có màu gõ đỏ, màu cam đậm, màu quýt tiều đỏ son, hay lẫn lộn nhiều màu.
• Loài lùn Naughty Marietta, chỉ cao 25 cm, hoa đơn, cánh bên trong điểm vết nâu.
• Loài Mắt Cọp (Tiger eyes), cao 30-35 cm là một Vạn Thọ lạ vì lẽ cánh đơn đỏ huyết ở viền bìa ngoài hoa, còn bên trong nở như là cúc vàng cam.

• Loài Loạt Nữ Hoàng (Queen series) hoa nở tựa hoa trà mi, hải đường, cây lùn 25-30 cm…

– Loài Vạn Thọ nhỏ

• Tên khoa học là tenuifolia, hay Tagetes signata. Cây nhỏ nên chỉ dùng làm viền ngoài bồn hoa cảnh. Hoa đơn cánh, có cồi và nhỏ 1-2 cm. Loài hay trồng ở Âu Mỹ là Stafire Mix, có đặc điểm là lá thơm mùi chanh bưởi, nhất là khi trời nóng nực.

2. Chuẩn bị

2.1 Giống:

• Chọn giống hoa: phần này rất quan trọng ảnh hưởng tới chất lượng của hoa khi trưởng thành.

• Hiện nay trên thị trường có nhiều giống hoa vạn thọ của Pháp, Thái Lan, có thể chọn 2 giống chủ yếu là vạn thọ lùn và vạn thọ cao. Vạn thọ lùn có thể trồng quanh năm, thích nghi rộng, cây cao 40-45cm, thời gian từ khi gieo hạt đến lúc nở hoa hoàn toàn là 60-65 ngày. Vạn thọ cao rất thích hợp trong Tết Nguyên đán, có thể trồng quanh năm, cây cao 65-70cm, thời gian từ lúc gieo đến nở hoa hoàn toàn là 65-70 ngày.

2.2  Thời vụ:

• Có thể trồng hoa vạn thọ quanh năm, nhưng vụ chính là vào dịp Tết Nguyên đán. Đối với vạn thọ lùn thì gieo trồng trễ nhất là vào 5/11 (âm lịch), vạn thọ cao thì gieo trồng trễ nhất là 25/10 (âm lịch).

3.  Kỹ Thuật Trồng

3.1 Giai đoạn cây con

• Đất gieo hạt (giá thể ) phải tơi xốp, nhuyễn, thoát nước nhanh và để rễ phát triển tốt,
• Đất phải sạch để tránh gây bệnh cho cây con.
• Hỗn hợp đất gồm 3 phần: tro trấu phải xả nước nhiều lần để giảm độ mặn, đất cát hoặc đất thịt, xơ dừa và phân chuồng ủ hoai. Hỗn hợp trên trộn theo tỷ lệ 10:4:1 là tốt.

• Có thể dùng bầu nilon, lá chuối hay bầu giấy kích thước bầu 4cm x 6cm, chuyên nghiệp hơn thì dùng khay chuyên dụng. Hiện nay đa số gieo trực tiếp trên liếp.
• Tưới nước vào bầu hay đất gieo trước khi gieo hạt. Mỗi bầu chỉ cho một hạt nếu gieo từng hạt thì chú ý cắm đầu nhỏ của hạt xuống đất. Khi gieo xong thì chỉ tưới nhẹ lại cho đủ ẩm (nên dùng béc xịt thuốc tưới).
• Bầu/khay/liếp được đặt cách mặt đất 20-25cm, Giàn đỡ bầu nên có kẽ hở để thoát nước tốt.
• Sau khi chuẩn bị bầu xong, cho gieo hạt vào bầu và tưới nước cho ẩm, sau 3-5 ngày hạt sẽ nẩy mầm, giai đoạn này cần che nắng cho cây con. 5 ngày sau khi gieo thì bắt đầu nhấc giàn che cho cây con phát triển, sáng nhấc giàn che ra đến 10h đậy lại. Và sau 10 ngày thì nhấc giàn che hoàn toàn để cây phát triển tốt.Trong giai đoạn này chú ý khi tưới cần tưới nhẹ, hạt nước nhỏ tránh làm xay xát cây con.

3.2  Giai đoạn cây trưởng thành

       * Trồng ra đất

• Đất cày tơi xốp, dùng 3 khối phân chuồng, 100kg lân  và 50kg vôi để bón lót cho 1000m2 .
• Luống trồng:  lên luống chiều ngang từ 100 – 150 cm, chiều cao từ 20 – 35 cm. Mùa nắng có thể thấp nhưng về mùa mưa thì lên luống cao hơn để tránh ngập úng. Khoảng cách: cây cách cây là 25 – 30cm, hàng cách hàng 30 – 35 cm.

      *  Trồng vào chậu (giỏ tre)

• Loại giỏ: giỏ tre hoặc chậu nhựa. Có thể trồng 1, 2, 3 hay 5 cây một chậu, kích thước chậu thông dụng 20 – 25 cm sử dụng trồng 1 hay 2 cây đối với vạn thọ lùn. Trồng nhiều cây hơn cần chậu lớn hơn.

• Vạn thọ cao thì giỏ trồng có đường kính 25-30cm hay lớn hơn tùy số cây. Giỏ tre thì dùng túi nilon có đường kính thích hợp lót trong giỏ, chú ý là nhớ cắt đáy để thoát nước.

• Đất trồng trong giỏ được trộn như sau: 500kg đất thịt + 300 kg phân chuồng hoai nhuyễn + 10 kg bánh dầu xay nhuyễn + 300kg tro trấu, tỷ lệ trên dùng cho 1000 giỏ trồng, chú ý giỏ chỉ vô đất khoản ½ giỏ, phần còn lại khi bón thúc sẽ lấp đầy

• Sau khi chuẩn bị giỏ trồng xong, tiến hành trồng cây con vào, chú ý chỉ lấp đất tới cặp lá mầm và trồng vào buổi chiều mát. Trong 3 ngày đầu chỉ tưới  trước khi trời nắng gắt để cây chịu đựng tốt. Sau đó tưới mỗi ngày 3 lần vào sáng sớm (tưới nhiều), 10h sáng tưới lần 2 và 16h chiều tưới lần 3 (2 lần sau tưới ít, vừa đủ). Nếu gặp trời mưa thì hạn chế nước ưới tối đa.

3.3  Bón phân

     *  Trồng ra đất:

• 10 ngày sau khi trồng dùng: 1kg DAP bón cho 1000cây, hòa tan trong nước tưới vào gốc hoặc bón rải giữa 2 hàng cây.
• 10 ngày  sau ta bón lại và dùng 2kg DAP cho 1000cây ,
• 10 ngày sau nữa ta sử dụng 3kg 16-16-8 bón thúc cho cây. Đồng thời lấp đất vào chân (vun đất vào gốc)

    * Trồng trong chậu:

• Bánh dầu rất tốt cho hoa Vạn thọ nên được sử dụng trong suốt quá trình sinh trưởng của cây, dùng 10 kg bánh dầu ngâm với 50L nước (nên ngâm trước khi gieo hạt ít nhất là 20 ngày).

• 15 ngày sau khi trồng  nên tưới phân lần đầu, nồng độ tưới thấp hơn bình thường, pha 400 lít nước với 5 lít nước bánh dầu và 200 gram phân NPK 16:16:8 tưới cho 1.000 giỏ, sau đó cứ 10 ngày thì tưới phân 1 lần, những lần sau tăng lượng nước bánh dầu lên 6 lít. Nếu không có bánh dầu thì dùng công thức bón phân như trồng ra đất.

• Bón thúc: 15 ngày sau khi trồng ra giỏ, bón thúc cho đầy chậu, dùng 300kg tro trấu + 100kg phân chuồng khô hoai + 500kg  đất.

• Lưu ý :khi vạn thọ được 45-50 ngày tuổi (nụ hoa đã lớn) thì ngừng bón phân, tránh lạm dụng phân làm nụ hoa bị khô.

3.4  Tỉa ngọn

• Sau khi trồng được 30 – 35 ngày là cây vạn thọ đủ kích thước để tỉa ngọn(bấm đot), (Trồng tết tỉa ngọn từ ngày 26 -30/11 âm lịch) đối với cây phát triển tốt thì ta có thể tỉa ngọn và để lại 5-6 cặp lá, cây phát triển kém thì để lại 4 căp. Cứ 1 cặp lá sẽ cho ta 2 bông chính sau này.

• Khi tỉa ngọn xong ta có thể sử dụng phân bón lá có gốc lân cao để tạo mầm chồi từ nách lá cho tốt.Khi nụ chính vươn lên cao thì ta tiến hành lặt chèo, bỏ tất cả các chồi nhỏ trong các nhánh chính, chỉ để lại nụ chính thi hoa mới lớn, vun tròn và đẹp.

*  Lưu ý: Nếu vạn thọ trổ sớm thì không nên lặt chèo.

3.5  Kỹ thuật xử lý ra hoa

• Khi cây được 45 ngày tuổi, nụ hoa phát triển bằng đầu cây nhang là kịp tết.

• Nếu hoa có khả năng nở sớm hơn, cần hãm bằng cách tưới thêm phân urê theo tỷ lệ 10gram/ 10 lít  nước để tưới,ngày 2 lần (sáng, chiều) để kéo dài thời gian sinh trưởng của cây. công việc này thực hiện lúc cây 50 ngày tuổi.

• Nếu thấy hoa có khả năng nở muộn hơn dự định thì có thể xử lý bằng cách ngưng tưới nước 1-2 ngày để cây có triệu chứng thiếu nước nặng, khi lá vừa héo rũ thì nên tưới nước lại vừa đủ ướt đất trong giỏ, những ngày tiếp theo tưới nước đậm.Đồng thời lãi hết các bông chèo,để lại những bông chính, Có thể sử dụng Kali Nitrat (KNO3) theo nồng độ khuyến cáo để kích thích ra hoa.

3.6  Phòng trừ sâu bệnh

• Các loại bệnh thường gặp nhất là héo tươi do nấm, quăn đọt do bọ trĩ truyền virus. Bệnh thường xuất hiện khi độ ẩm quá cao, không cân đối dinh dưỡng, khi mưa lớn hoặc tưới mạnh gây xay xát cho cây. Có thể phòng bằng các loại thuốc như Aliette, Rovral, Daconil, Foraxyl phòng trừ các bệnh do nấm gây hại, dùng Starner phòng bệnh do vi khuẩn.Trường hợp bị virus nên nhổ bỏ cây bệnh ra xa khỏi khu vực trồng hoa để tránh lây lan.

• Vạn thọ thường bị sâu vẽ bùa và sâu ăn lá gây hại, có thể dùng Tregart, Regent để ngừa và trị sâu vẽ bùa, dùng Sherpa, Supracide để phòng và trị sâu ăn lá. Để hoa nở đẹp và đầy đặn, giai đoạn cây có nụ bổ sung thêm kali cho cây .

• Hoa cúc vạn thọ nên bố trí trồng ở những nơi thoáng mát, không bị bóng rợp, cần theo dõi liên tục quá trình sinh trưởng của cây để kịp thời có biện pháp xử lý. Vào giai đoạn hoa bắt đầu ló ngòng, nên liên tục phun thuốc trừ sâu có mùi nặng (Viphenxa, Supracide) pha loãng để xua đuổi bướm không đẻ trứng.Cần sử dụng thêm phân bón lá thích hợp qua từng giai đoạn của cây để cây cho hoa đẹp,lâu tàn.

• Vào những ngày cuối năm giáp tết, thời tiết hay nắng nóng khi mang đi tiêu thụ, cần cung cấp đủ lượng nước cho cây thì hoa mới đẹp và lâu tàn.